WYKŁADOWCY

70 LAT GDAŃSKIEJ STOMATOLOGII

prof. dr hab. n. med. Stanisław Majewski
Uniwersytet Jagielloński, Kraków
“Początki stomatologii uniwersyteckiej w Polsce”

W trakcie wykładu podane zostaną najważniejsze wydarzenia związane z wprowadzaniem stomatologii jako uniwersyteckiego przedmiotu nauczania oraz tworzeniem pierwszych w Polsce struktur stomatologii uniwersyteckiej. Miało to miejsce przeszło 200 lat temu na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego, który – jak w wielu innych dziedzinach nauki – stał się kolebką Polskiej Stomatologii Uniwersyteckiej. Było to ważne wydarzenie wyprzedzające w tym względzie wiele krajów europejskich, gdzie długo jeszcze nauczanie dentystyki prowadzono w prywatnych szkołach zawodowych niższego (nie akademickiego) szczebla.
Ponadto – na tle historycznych uwarunkowań tamtej epoki – w wykładzie przywołane zostaną osiągnięcia pionierów polskiej stomatologii uniwersyteckiej, z uwzględnieniem powstawania i początków działalności dydaktycznej, naukowej i organizacyjnej stomatologii w najważniejszych wówczas ośrodkach polskiej myśli medycznej, jak – prócz Krakowa – we Lwowie, Warszawie, Poznaniu i Wilnie (gdzie w pewnym sensie, ma swój rodowód gdańska medycyna akademicka).

During the lecture, the most important events related to the introduction of dentistry as an academic subject and to creating first structures of academic dentistry will be discussed. These events took place more than 200 years ago in the Faculty of Medicine of Jagiellonian University, which – likewise in many more scientific fields – became a cradle of Polish Academic Dentistry. It was a significant event, anticipating in this matter many european countries, where for a substantial period of time, educating in the field of dentistry was conducted in private, non-academic, schools.
Moreover – against the historical background – the achievements of Polish academic dentistry pioneers will be evoked during the lecture, taking into consideration the creations and the beginnings of educational, scientific and organisational dentistry, as well as the most important at the time centers of Polish medical thought, such as – apart from Cracow – Lviv, Warsaw, Poznan and Vilnus (where, in a way, the foundation of Gdańsk academic medicine lies).

dr hab. n. med. Zdzisław Bereznowski, prof. GUMed, prof. dr hab. n. med. Barbara Adamowicz-Klepalska
Gdański Uniwersytet Medyczny
“70 lat stomatologii uniwersyteckiej w Gdańsku”

prof. dr hab. n. med. Stefan Angielski
Pracownia Molekularnej i Komórkowej Nefrologii Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN w Gdańsku
Gdański Uniwersytet Medyczny
“Klotho – córka Zeusa – patronka gospodarki wapniowo-fosforanowej”

Posejdon i Zeus, dwaj bracia bogowie, podejmując decyzję o wyprowadzeniu zwierząt morskich na ląd wiedzieli, że fosfor jest jednym z głównych pierwiastków życiowych: składnik DNA, ATP, metabolitów, kości, fosfolipidów błon plazmatycznych i innych. Wiedzieli też, że stężenie fosforanów w glebie ziemskiej jest kilkadziesiąt razy mniejsze, niż w wodzie morskiej, którą emigranci na zawsze opuszczali. Ale Zeus, bóg nieba i ziemi, był dobrej myśli i wierzył w to, że nuworysze zdołają zaadoptować archaiczny system roślin pozyskiwania fosforanów z gleby ziemskiej. Ich błonowe transportery fosforanów, napędzane przezbłonowym gradientem jonów sodu lub wodoru, zasysają fosforany z gleby z dużą wydajnością; ponadto posiadają czujniki wykrywające obecność niewielkich stężeń fosforanów w glebie. Prawie 80% naziemnych roślin żyje w symbiozie z grzybami, których transportery błonowe fosforanów wtłaczają fosforan pobierany z gleby do wewnątrzkomórkowych zbiorników i stąd eksportują go do komórek korzeni roślin, gdzie jest wymieniany na cząsteczkę węglowodanu potrzebną grzybom do ich dalszego rozwoju.
Dzięki wielowiekowej pracy Zeusa i jego zespołu udało się metodami inżynierii genetycznej przenieść i zaadoptować roślinne geny kodujące przezbłonowe transportery fosforanów do genomu emigrantów. Okazało się jednak, że jest to dopiero początek długiej drogi, z którą Zeus z Olimpu sam nie był w stanie sobie poradzić, ponieważ problem homeostazy fosforanowo-wapniowej okazał się bardziej skomplikowany w porównaniu do organizmów przodków emigrantów. Za namową Temidy, żony Zeusa, do rozwiązania problemu włączono ich córki, trojaczki: Klotho, Lachesis i Altropos – choć nie grzeszyły urodą, głowy miały nie od parady. Zdecydowano, że na początku należy wymienić szkielet węglanowo-wapniowy nuworyszów na fosforanowo-wapniowy, wtopiony w macierz organiczną tworzył układ kostny gwarantujący m.in. stabilność i dobrą osłonę dla centralnego układu nerwowego, szczególnie mózgu, który ku zdumieniu Zeusa szybko się powiększał. Jednak rodzina Zeusa nie zdawała sobie sprawy z tego, że apatyt był bardzo słabo rozpuszczalny w wodzie, wytrącając się, szczególnie w środowisku kwaśnym, tworzył kryształki, które mogły uszkadzać misterną białkowo-lipidową strukturę błon plazmatycznych komórki, prowadząc w najlepszym razie do jej apoptozy (tak zjawisko to nazwała Klotho patrząc na liście opadające z drzew). Ten problem stał się zmorą Zeusa i poniekąd jego klęską. Całą sprawę scedował na trojaczki: to je obarczył rozwiązaniem problemu toksyczności fosforanów.

prof. dr hab. n. med. Janusz Limon
Gdański Uniwersytet Medyczny
“Wady rozwojowe i choroby genetyczne człowieka w sztuce/Malformations and genetic diseases of human in art”

Na przestrzeni dziejów ludzkości, narodzenie się dziecka z wrodzonymi wadami rozwojowymi ciała wywoływało lęk, niepokój oraz próby tłumaczenia nieszczęścia przez jego rodziców, jak i otoczenie. Ślady tych przeżyć znajdujemy zarówno na liczących kilka tysięcy lat rysunkach skalnych i prymitywnych rzeźbach, jak i z czasów nowożytnych, na freskach, rzeźbach, rysunkach i obrazach. Celem autora wykładu jest przedstawienie kilkudziesięciu reprodukcji dzieł sztuki pochodzących z różnych okresów rozwoju naszej cywilizacji rzadkich chorób uwarunkowanych genetycznie oraz wrodzonych wad rozwojowych człowieka. Równocześnie zostaną przedstawione poglądy ludzi o dramatycznych wydarzeniach rodzinnych, które niejednokrotnie miały oddźwięk szerszy w otoczeniu i wpływały na losy chorych i ich rodzin. Zbiór reprodukcji dzieł sztuki powstawał kilkanaście lat i niektóre z nich są wynikiem osobistych poszukiwań autora oraz jego rodziny, przyjaciół i studentów medycyny.

Within the course of centuries, the birth of a child with congenital malformations created the fear, anxiety and an attempt to find justification for that misfortune by the parents and the public opinion. Echoes of these events are present both on the ancient rock drawings or primitive sculptures, and in the European culture in the form of the frescos, sculptures, drawings and paintings. The aim of the study was to present a collection of several dozen examples of art from different times of our history, presenting congenital malformations and genetic diseases. Simultaneously, the expression of the views of contemporary societies about these cases is presented, displaying a significant role in the fate of malformed children and their families.

ONKOLOGIA WE WSPÓŁCZESNEJ STOMATOLOGII

prof. Barbara Jereczek-Fossa
University of Milan, European Institute of Oncology, Milan
“Innovation and personalisation in head and neck oncology”

Head and neck cancer constitutes about 5% of all cancers, however, this malignancy has an enormous impact on the patient quality of life and functioning (respiratory, digestive functions, speech, aesthetics and social life) therefore much efforts are being dedicated in order to improve its cure rates and to reduce treatment-related complications. The innovations are being implemented in many areas including:
1. Prevention and diagnosis: HPV vaccination, imaging, screening in high risk population etc. The fundamental role of oral health specialists (pre- and post-graduate education).
2. Surgical therapy: mini-invasive approach and robotic surgery, partial organ preservation, reconstructive surgery.
3. Radiotherapy: high precision selective therapy modalities like image-guided radiotherapy (IGRT), intensity modulated radiotherapy (IMRT), Stereotactic radiotherapy (SRT), particle beam radiotherapy (hadrontherapy: carbon ion radiotherapy CIRT, proton radiotherapy PT), organ preservation protocols, functional imaging, predictive modeling for oncological response and toxicity, radiomics.
4. Medical therapy: target therapy, immunotherapy, combined treatment approach, organ preservation protocols.
5. Supportive care and cancer survivorship, including dental care, speech therapy and psychological support.
6. Treatment personalisation: genomics, proteomics, radiomics, cancer biology advances.
All these innovations’ goal is prevention, early diagnosis and optimal therapy of head and neck cancer. Based on the tumor biology, the most appropriate treatment approach (in terms of its aggressiveness and modality) should be proposed to each single patient with head and neck cancer.

prof. Fausto Chiesa
European Institute of Oncology, Milan
“Transoral robotic surgery in head and neck cancer”

Transoral Robotic Surgery (TORS) has been used since the beginning of this century in several surgical procedures for the treatment of head and neck tumors. TORS was introduced at the European Institute of Oncology (IEO) in 2007: in this period we performed 214 TORS including supraglottic laryngectomies, oropharyngectomies, tonsillectomies, resection of parapharyngeal masses and of early hypopharyngeal cancer. Advantages of TORS vs standard open surgery are: less blood loss, fewer complications, shorter hospitalization and better cosmetic results; and vs Transoral Laser-Microsurgery (TLM) are shorter operation time, 3D dimensional imaging. Disadvantages are lack of tactile feedback and cost. The long-lasting effects on surgical morbidity, oncologic control and quality of life are promising. Based on our experience we think that in the future robotic surgical systems will be more extended to head and neck surgery.

dr Mohssen Ansarin
European Institute of Oncology, Milan
“Management of tongue cancer”

Tongue cancer is the most common cancer of oral cavity. In the 95% the hystotype is squamocelullar carcinoma; salivary glands, lymphoma or mucosal melanoma are extremely rare tumors. The incidence of squamous cell carcinoma of the oral tongue (OTSCC) increased in the last decades, above all in young adults. Despite smoking and alcohol habit reduction, more than 300.000 new cases of oral tongue carcinoma occur in the world while death are estimated to be more than 145.000 per year. Mobile tongue and base of tongue tumors have different etiology, behavior and treatment. Base of tongue, as oropharyngeal carcinoma, is often related to HPV. Mobile tongue cancer seem to be more correlated with tobacco and alcohol abuse and dental microtrauma.
Management of tongue cancer start with an accurate diagnosis. Usually these patients come occasionaly after dentist advice. Head and neck surgeon evaluation should include a high resolution fiberoptic investigation such as NBI or i-scan in order to investigate the field of canceritazion typical of this cancer. Biopsy should always be incisional and tumor site should never be sutured in order to avoid tumor spreading deep inside.
Staging process should always include radiological assessment: examinations depend from the clinical staging of the tumor. MRI or CT scan with contrast is the preferred exam for local staging.
Systemic staging in advanced stages is instead completed with a PET\TC scan on in alternative TC total body in order to evaluate distant metastases.
Surgery fallowed by adjuvant therapy based of pathological staging, is still the first option in the treatment of mobile tongue cancer.
The new AJCC system (8° Edition) has introduced the deep of infiltration (DOI) and extra capsular extension (ECE) as è mean parameters for tongue cancer staging. A tumor involving only mucosa and intrinsic muscles can be approached with transoral surgery. Tumors invading extrinsic muscles require a combined approach that include the TN tract in the specimen. In our department this surgery is defined as compartimental surgery.
The management of the neck in cN0 patient undergoing transoral surgery depends on depth of infiltration. Reconstruction of mobile tongue with local flaps (as FAMM flap) has a limited indication. Free flaps are the gold standard, above all the new perforator flaps thank to the poor morbidity of the donor site and the excellent results in terms of functionality.

mgr Danuta Lichosik
European Institute of Oncology, Milan
“Wpływ praktyki pielęgniarskiej na zmianę zachowań pacjenta w onkologicznym procesie terapeutycznym/Impact of nursing practice on changing patient behaviour in oncology therapeutic process-therapeutic education”

Pojęcie edukacji terapeutycznej dopiero od niedawna wprowadzono w opiece nad chorym nowotworowym. Termin ten nie jest powszechnie używany, nie istnieje również definicja tego pojęcia. Zasady kształcenia terapeutycznego i jego skuteczność pozostają nadal poddawane ocenie.
Według Światowa Organizacja Zdrowia [WHO] edukacja terapeutyczna pacjenta [ETP] ma na celu pomaganie pacjentom w zdobyciu lub zachowaniu kompetencji, których potrzebują, by jak najlepiej organizować swoje życie z chorobą chroniczną, jaką jest niewątpliwie choroba nowotworowa.
Kształcenie terapeutyczne jest integralną częścią opieki nad chorym nowotworowym i jego rodziną.
Prowadzone badania wykazały, że pacjenci są niewystarczająco informowani o ich stanie zdrowia oraz terapii, a więc nie biorą czynnego udziału w ich procesie terapeutycznym. Większość lekarzy i pielęgniarek to wysoce wykwalifikowani specjaliści w diagnostyce, leczeniu i opiece, jednak zbyt mało czasu poświęcają na edukację swoich pacjentów. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), region europejski ma prawie pięć milionów pielęgniarek, które stanowią największą grupę zawodową w Służbie Zdrowia. Ich faktyczny wkład w management chorób przewlekłych jest nadal niewielki. Wskazanym jest tworzenie wielodyscyplinarnych zespołów z aktywnym udziałem pielęgniarek, które zapewnią pacjentowi i jego rodzinie edukację dotyczącą procesu terapeutycznego, uczestnictwo i wsparcie w podejmowaniu decyzji oraz właściwą opiekę w trakcie hospitalizacji i follow-up, doradztwo. Edukacja ma kluczowe znaczenie w walce z nowotworami. Wraz z doskonałą opieką medyczną i rygorystycznymi programami badawczymi, onkologiczne centra np. Mayo Clinic [USA], IEO [WŁOCHY] i wiele innych, oferują programy edukacyjne dla pacjentów onkologicznych i ich rodzin. Misją tych programów jest edukowanie w kwestiach związanych z nowotworami, w tym zapobieganie, ryzyko, leczenie, zwalczanie skutków ubocznych stosowanych terapii, wsparcie dla tych którzy przeżyli oraz opieka pod koniec życia. W ostatnich latach wiele miejsca w wyżej wspomnianych programach zajmuje edukacja terapeutyczna pacjenta i jego rodziny.
Edukacja terapeutyczna pacjenta jest procesem złożonym, wymagających właściwego poziomu komunikacji pomiędzy pacjentem oraz jego rodziną a pracownikami Służby Zdrowia i ma na celu poprawę opieki nad pacjentem. Edukacja Terapeutyczna Pacjenta [ETP] jest realizowana w większości przez multidyscyplinarny zespół (konsultacja indywidualna lub zajęcia grupowe). Aktualnie pielęgniarki w renomowanych światowych ośrodkach oncologicznych odgrywają kluczową rolę w edukacji terapeutycznej pacjentów i ich rodzin.
Skuteczna komunikacja,kompetencje kulturalne, ukierunkowanie na opiekę pacjenta i jego rodziny – “Continuum of care ”.

The notion of therapeutic education was only recently introduced in cancer care. Although the term is commonly used, no standard definition exists for the concept and principles of therapeutic education and its efficacy remains to be assessed.
Therapeutic education is complementary to the healthcare approach and aims to get the patients more involved in their disease and the treatment decision-making process. It derives from the principle that involving patients in their own care and management can help them better adjust to life with a chronic disease. The lengthening survival time of cancer patients, which contributes to making cancer a chronic disease, as well as changes in the patient-caregiver relationship contribute to the development of therapeutic education in cancer. The needs assessment, relationships between needs, satisfaction and quality of life; and reviews the assessment instruments of needs experienced by cancer patients and their families is very important.
Pilot studies, conducted principally in the United States, evaluating the side effects of chemotherapy and the management of pain, have demonstrated that such educational programs could improve patient quality of life and decrease the side effects of treatments, can reduce patient anxiety, enhance coping mechanisms, reduce decisional conflicts, promote patient autonomy and improve the experience for patients and families. Patients who understand their disease and treatment have greater compliance with therapy, which translates into better outcomes.
Patient education programs on pain, fatigue, and nutrition as well treatment compliance, are currently being developed at Cancer Centres in many countries, also in Italy. The success of these programs depends on several parameters: taking into account patient’s opinion in the elaboration and preparation of the programs; involving skilled multidisciplinary teams engaged in iterative educational actions; having recourse to methodological tools to evaluate the impact of implemented programs. The patient’s therapeutic education is a complex process, requiring an appropriate level of communication between the patient and his family and health professionals and aims to improve patient care. Mostly the multidisciplinary team (individual consultation or group classes) carries out the therapeutic education of the patient [ETP]. Currently, nurses in reputable World Oncology Centres play a key role in the therapeutic education of patients and their families.
Effective communication, cultural competence, focus on patient care and his family- “Continuum of care ”.
Consistent with the World Health Organization guidelines, research should be conducted in order to elaborate and implement cancer-specific education programs and evaluate their potential benefit.

prof. dr hab. n. med. Małgorzata Pietruska (Uniwersytet Medyczny w Białymstoku)
dr hab. n. med. Jan Krzysztof Pietruski (Gdański Uniwersytet Medyczny)
“Implantologia wczoraj i dziś/Implantology yesterday and today”

Implantologia jest w dzisiejszej stomatologii instrumentem używanym na co dzień. W porównaniu do tego, co mógł zaoferować dentysta pacjentowi jeszcze 20-30 lat temu,
stworzyła nowe, wspaniałe możliwości. Współcześnie do koncepcji wszczepu jako takiego dołączyły niewyobrażalne zaledwie kilka lat temu możliwości nowych technologii,
zarówno w obszarze diagnostyki jak i samego wykonawstwa uzupełnień protetycznych. Przez lata nabraliśmy doświadczenia w używaniu tego instrumentu, ale ciągle uczymy się
też rosnących z dnia na dzień możliwości jakie dają nam nowe technologie. Niezmiennie jednak podstawą diagnostyki i planowania leczenia pozostaje znajomość fizjologii
tkanek i czynności narządu żucia. Brak tej podstawowej wiedzy może stać się przyczyną równie przykrych zaskoczeń dla pacjenta jak i lekarza.

Implants are used in contemporary dentistry on the daily basis. Comparing to this which could be offer to patients by their dentists even 20-30 years ago, it has created new,
awesome possibilities. Nowadays together with the idea of intraosseous fixture there are unimaginable just few years ago possibilities of new technology, both in the area
of diagnosis and manufacturing of prosthetic restorations. Over the years, we have gained experience in using this instrument, but we are also constantly learning the
opportunities offered by new technologies growing day by day.However, the knowledge of physiology of tissues and masticatory system functions remains the basis of
diagnosis and treatment planning. Lack of this knowledge can cause equally unpleasant surprises for the patient and the doctor.

dr n. med. Łukasz Zadrożny
(Warszawski Uniwersytet Medyczny)
“Nawigowana implantologia w czasach rozkwitu druku 3D”

Prawidłowe pozycjonowanie implantu w wielu sytuacjach klinicznych może być utrudnione ze względu na anatomię, dostęp do pola zabiegowego czy brak punktów referencyjnych. Preparacja łoża i wszczepienie implantu poprzez szablon zawierający informacje o kącie i głębokości osadzenia wszczepu pozwala na bardziej przewidywalne i sprawniejsze przeprowadzenie zabiegu. Nowoczesne technologie wykorzystujące druk 3D jeszcze niedawno trudno dostępne, dziś stają się coraz bardziej powszechne, a za chwilę będą codziennością.

Accurate implant positioning may be difficult in many clinical situations because of anatomy, clinical access or lack of reference points. Making osteotomy and placing implant through a guide containing data of angle and deepness of implantation provides more predictable and faster surgery. Modern technologies of 3D printing recently inaccessible, today becoming more common and in a moment will be our everyday life.